SAME OLD TORIES?
Í vikunni sem leið hitti ég í London, þjóðfélagsrýninn
Brendan Martin. Hann er fræðimaður, mörgum
Íslendingum að góðu kunnur; kom hingað til lands í boði BSRB fyrir
nokkrum árum til að ræða um skipulag opinberrar þjónustu og var
erindi hans gefið út í örbæklingi á vegum bandalagsins. Brendan
hefur skrifað allmikið um dagana, þar á meðal gefið út mjög
athyglisverða bók um einkavæðingu og einkaframkvæmd: In the
Public Interest, bók sem ég mæli mjög með.
Í London ræddum við Brendan Martin m. a. þá gerjun sem nú á sér
stað í breskum stjórnmálum. "Er Íhaldsflokkurinn að hlífa
heilbrigðisþjónustunni eða eyðileggja hana?", spurði ég, en
hvoru tveggja hefur verið haldið fram í mín eyru. "Í orði
kveðnu er verið að hlífa heilbrigðisþjónustunni við
niðurskurði", sagði Brendan, "en við nánari athugun er það
þó ekki að gerast í raun. Það er verið að þröngva henni til
kerfisbreytingar á markaðsforsendum."
Síðan bætti hann við: "Annars þarf að dæma alla af verkum
þeirra, líka Íhaldsflokkinn. Hér var nýlega rekin pólitísk
áróðursherferð undir slagorðinu Sama gamla íhaldið - Same
old Tories! En ég vil gjalda varhug við slíkri
alhæfingarnálgun. Menn eiga að gagnrýna stjórn Íhaldsflokksins á
grundvelli þess sem nú er að gerast efnislega en ekki í ljósi
einhvers sem löngu er liðið eða á grundvelli alhæfinga og slagorða.
Íhaldsflokkurinn nú er ekki sá sami og fyrir tuttugu árum. Skoðum
verk hans nú, dæmum svo!"
Merkimiða-pólitík er engin pólitík!
Undir þetta sjónarmið vil ég taka. Merkimiða-pólitík er varasöm.
Hún spyr aldrei um innihald. Merkimiða-pólitík varð þess valdandi
að margir vinstri menn studdu Tony Blair og félaga þrátt fyrir
örgustu nýfrjálshyggju þeirra, bara af því að merkimiðinn átti að
heita í lagi, flokkurinn hét jú Verkamannaflokkurinn og
ríkisstjórnin var ríkisstjórn 
Verkamannaflokksins, sem átti sér glæsta sögu sem
málsvari verkalýðs og almannahags! Merkmiða-vinstri-menn létu allt
yfir sig ganga í stjórnartíð Blairs vegna þess að "okkar
menn" voru við stjórn!
Þetta breytir því ekki að ég leyfi mér að ætla að Íhaldsflokkurinn
breski sé enn samur við sig að standa vörð um þá hagsmuni sem hann
hefur gætt í hundrað ár. Og í mínum huga eru það ekki hagsmunir
fjöldans, ekki almannahagur! Það er mín skoðun.
En sem dæmi um mikilvægi þess að fara að ábendingu Brendans Martins
og gefa gaum að mögulegri stefnubreytingu stjórnmálaflokka þótti
mér mjög merkilegt að heyra í samtölum við þingmenn í Westminster
hve mikil vinna fer nú fram innan Verkamannaflokksins breska við að
endurmeta efnahagsstefnu flokksins frá grunni. Um þetta fékk ég
mjög gagnlega yfirferð í heimsókn minni í breska þingið í síðustu
viku þar sem ég átti þess kost að ræða við fjölda þingmanna úr
stjórnarliði og stjórnarandstöðu.
Þurfum nýja nálgun
Verkamannaflokkurinn er greinilega allur að lifna við í innra
starfi og ræða menn nú af krafti stefnumarkmið og aðferðir. Allir
sem ég ræddi við viðurkenna að einkaframkvæmdin (Public Finance
Initiative) reyndist illa og verður ekki reynd aftur þótt illu
heilli menn sitji uppi með alla gömlu einakframkvæmdarsamningana.
"Við þurfum nýja nálgun", sagði þingmaðurinn Chris
Leslie sem ég hygg að sé upprennandi maður í stefnumótun
efnahagsmála hjá hinum nýja leiðtoga Verkamannaflokksins,
Ed Miliband, enda situr hann í skuggaráðuneyti
hans sem Shadow Treasury Minsister.
Ekki var síður fróðlegt að ræða við John Trickett,
þingmann frá Leeds, einn nánasta samstarfsmann formannisns nýja,
sem einnig á sæti í skuggaráðuneytinu. Hann var náinn, ef ekki
nánasti samverkamaður Gordons Browns í tíð hans sem
forsætisráðherra, en er nú innsti koppur í búri hjá Ed Miliband.
John Trickett sagði að nú væri hann sáttur við sjálfan sig. Ég
skildi það svo að það væri nýlunda! Kröftugur maður sem ég fann
mikla skoðanasamkennd með.
Mín tilfinning er sú að ferskir vindar blási nú í breska
Verkamannaflokknum, baráttuandinn fari nú rísandi og hið pólitíska
land líka. Það er alla vega mín von. Löngu kominn tími til eftir
áralangt villuráf flokksins á frjálshyggjuhjarni.