ER AÐ VAKNA SKAÐABÓTASKYLDA? Birtist í Fréttablaðinu 27.10.14.
Í sumar lagði einstaklingur, sem hefur verið háður
fjárhættuspilum, fram kæru á hendur rekendum spilakassa og íslenska
ríkinu fyrir að valda honum ómældu fjárhagslegu og heilsufarslegu
tjóni með því að nýta sér veikleika hans í ábataskyni. Telur hann
jafnframt að þrátt fyrir sérlög um rekstur spilakassa hvíli þeir á
ótraustum lagalegum grunni og auk þess standist reksturinn ekki
bókstaf laganna, sem kveði á um að ábatinn af rekstrinum
renni einvörðungu til sérleyfishafa. Staðreyndin sé sú að eigendur
húsnæðis undir spilavélarnar hafi af þeim ábata á forsendum sem
standist ekki lög.
Það sem er athyglisvert við þessa kæru er að hér er fetað inn á
braut sem kunn er erlendis og færist í vöxt að hún sé farin. Í
kærunni sem ég hef undir höndum segir að spilakassa- og
happdrættisvélaiðnaðurinn "sé í svipaðri stöðu og
tóbaksframleiðendur voru til skamms tíma..Dómar tóku að falla
sjúklingum í hag en tóbaksframleiðendum í óhag sem kunnugt er. Hið
sama á án vafa, í mínum huga, eftir að gerast varðandi
fjárhættuspilin."
Þetta er óneitanlega umhugsunarverð nálgun.
Bandaríski tóbaksiðnaðurinn hefur á 25 árum verið
dæmdur til að greiða 206 milljarða dollara í skaðabætur beint og
óbeint vegna afleiðinga reykinga. Margt bendir til þess að
lögfræðingar séu að vakna til vitundar um að spilafíklar kunni að
hafa rétt að sækja í hendur rekenda spilavítisvéla og hugsanlega
einnig löggjafans á sömu forsendum og tilvitnuð kæra frá í
sumar byggir á.
Í Evrópu hafa fallið dómar spilafíklum í hag og virðast þeir
þyngjast. Spurning er hvort ákæruvaldið á Íslandi eigi eftir að
verða móttækilegra fyrir þessari réttarfarsþróun, en þess skal
getið að saksóknari hjá lögregluembættinu á höfuðborgarsvæðinu og
síðan ríkissaksóknari vísuðu framangreindri kæru frá með þeim
rökum að rekstur spilakassa væri heimill samkvæmt sérlögum. Þetta
hefur reyndar verið véfengt í almennri umræðu, meðal annars af
hálfu löglærðra manna, en nú virðist að auki komin ný vídd til
sögunnar, það er að segja ábyrgð þeirra sem reka spilavítisvélar og
einnig hinna sem lögleiða rekstur tækja sem byggja á því að nýta
sér veikleika fólks í ábataskyni.