RÆÐA Á AUSTURVELLI: AL AWDA
Salman Tamimi minntist á æskudaga sína í Hebron hér áðan. Mig
langar einmitt til að segja ykkur í nokkrum setningum frá heimsókn
minni þangað. Hún fer aldrei frá mér. Og fyrir mig hefur hún
þýðingu í dag.
Þegar ég var þar á ferð iðaði gamli miðbærinn af lífi þótt elsti
verslunarkjarninn væri að sögn aðeins svipur hjá sjón þegar horft
væri til fyrri tíðar. Hann lá lágt, undir klettahamri miklum og
ofan á honum hafði ísraelskur herflokkur búið um sig í manngerðu
hreiðri. Netin sem strengd höfðu verið yfir gömlu þröngu
verslunagöturnar urðu skiljanleg þegar bent var á hvaðan ruslið
kæmi, sem lá í hrúgum ofan á þéttriðnu netinu, matarleifar og annar
úrgangur. "Þetta er sorptunna herstövarinnar sem er hér fyrir
ofan okkur" var útskýrt, "og stundum er skvett úr koppum
til að gera okkur lífið enn óbærilegra".
Hernám leikur alla illa, fórnarlömbin að sjálfsögðu, en
einnig siugurherrana sem verða illviljanum að bráð.
Uppi í brekku stóð barnaheimili fyrir palestínska íbúa í Hebron.
Illfært var upp brekkuna eftir grýttri moldarslóð, sem í bleytu
varð að drullusvaði. Við hliðina voru steyptar tröppur. Þar hafði
verið komið fyrir gaddavírsrúllum. "Það er til að halda okkur í
svaðinu", var enn útskýrt. Við barnaheimilið var steinveggur.
Á hann hafði verið úðað skilaboðum og engin tilraun gerð til að
afmá þau: Gas the Arabs, Arabana í
gasklefana! Óhugnanleg skírskotun til
sögunnar; nútíð og fortíð leidd saman á nánast sjúklegan
hátt.
Netanjahu, forsætisráherra Ísraels, orðar það ekki beinlínis svona.
En hann er kominn ískyggilega nærri því og Ísrael á flest
sameiginlegt með öðru rasistaríki, Suður-Afríku, þar sem
kynþættirnir voru aðskildir með múrum og gaddavír. Og þar var annað
líkt með líkum. Það var hvernig valdhafarnir þrengdu að
gangrýnendum úr eigin röðum. Þetta er nú að gerast í Ísrael og
heitir fasismi.
Í Palestínu, sem við viðurkennum sem sjálfstætt ríki en er hernumið
land eins og við þekkjum, er ástandið slæmt og versnar. Skefjalaust
ofbeldi, morð og pólitískar fangelsanir eru daglegt brauð og áfram
koma Ísraelar landránsbyggðum á fót í Palestínu þvert á gefin
fyrirheit og samninga. En ástandið versnar ekki þannig að augað
nemi ef undan er skilinn sá hryllingur sem við nú verðum vitni að
og verðum annað veifið, síðast árið 2014. Nei, þvert á móti lítur
sumt jafnvel betur út á yfirborðinu en það gerði fyrir fáeinum
árum. Í hinni daglegu önn er yfirbragðið sléttara og felldara;
illvirkin dannaðri. Það hefur lærst að brosa, you learn how to
smile as you kill eins og John Lennon söng af öðru
tilefni.
Þegar yfirgangur og ofbeldi verður hið daglega líf árum og áratugum
saman þá kemur að því að kúgunin tekur á sig mynd hins varanlega. Á
ensku heitir þetta normalísering. Hún er hættuleg,
því hún er lamandi og slævir
baráttuviljann.
Og það er þarna sem Donald Trump leggur sitt lóð á vogarskálar,
ekki sem Donald Trump, heldur sem forseti Bandaríkjanna. Flutningur
bandaríska sendiráðsins til Jerúsalem er tilraun til að normalísera
rof Ísraela við alla samninga sem þeir hafa komið að og að
sjálfsögðu samþykktir Sameinuðu þjóðanna, m.a. um að Jerúsalem
skuli tilheyra báðum og öllum, vera tákn um
réttlátari og friðsamlegri framtíð.
Þau ríki sem ekki mótmæla þessu eru með þegjandi þögninni að
normalísera yfirgang og ofbeldi. Nú bíðum við eftir því að Alþingi
Íslendinga álykti og sendi harðorð mótmæli gegn siðrofi þeirra
Trumps og Netanjahus og sendi jafnframt palestínsku þjóðinni
stuðnings- og baráttukevðjur. Á meðan við bíðum eftir slíkri
yfirlýsingu frá Alþingi sendum við sem hér stöndum slíkar
kveðjur.
Sjötiu ár eru nú liðin frá stofnun Ísraelsríkis og hernámi
Palestíu, þegar 700 þúsund Palestínumenn voru reknir frá heimilum
sínum og bannað að snúa aftur, jafmvel til þess eins að heimsækja
heimahgana í samræmi við Mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu Þjóðanna
frá 1948.
Allar götur síðan hefur þessi krafa hljómað en hún hefur hljómað
daufar með árunum, varla heyrst í seinni tíð. Slíkt gerist í
heimi sem hefur tekist að normalísera ofbelið, lama viljann.
En nú skyndielga, á sama tíma og þyngra verður fyrir fæti í
mannréttindabaráttunni í Palestínu og Palestína á leið út úr
kastljósi fjölmiðla heimsins, þá er krafan þessi á ný: krafan sem
allir voru að verða feimnir við, svo órafjarri sem hún virtist vera
því sem þykir gerlegt og raunsætt, nú hljómar hún á ný og kröftug,
krafa Göngunnar miklu í Palestínu, krafan um að virtur sé
rétturinn til að snúa heim - Al awda. Þessi krafa,
sem einnig þýðir lykillinn, hljómar nú á útifundum um heiminn
allan - og þetta gerist þegar allir voru að missa vonina.
Við jafnaldrar Ísraels, sem staðið höfum ótal fundi eins og þennan,
og vorum farin að spyrja hvort til einskis hefði verið barist,
við heyrum nú á ný hvatningu um að byrja upp á nýtt, hugsa
upp á nýtt, berjast upp á nýtt.
Og við finnum það innra með okkur hvernig baráttuviljinn
glæðist og herðist í kröfunni um að Ísraelsher láti af morðárásum
og ofbeldi þegar í stað.
Og við - við skulum gera okkar til að
knýja Ísrael til að horfast í augu við skilaboðin á veggnum í
Hebron,
Við skulum gera okkar til að fá almenning í
Bandaríkjunum til að horfast í augu við þá staðreynd að stjórnvöld
í þeirra umboði verja morð og ofsóknir því mannréttindabrotin eru í
boði Bandaríkjanna.
Og við skulum minna okkar eigin stjórnvöld á sína
ábyrgð. Undir henni verður ekki risið með
þögninni.
Það þarf að knýja þann hluta heimsins sem bjó til Ísrael
að viðurkenna og gangast við ábyrgð á afleiðingum gjörða
sinna. Þar erum við Íslendingar á
báti.
Setjum Palestínu aftur á dagskrá, fylgjumst með
ofbeldisverkunum, mótmælum þeim, normalíserum það eitt sem við
viljum að sé normalt, viðtekið, eðlilegt og réttmætt.
Það á við um kröfu dagsins, um réttinn til að snúa heim með
í hendi lykilinn að breyttum tímum: Al awda.
Al awda
Al awda
AL AWDA!