ÞÖRF Á STÓRÁTAKI Í BANRANVERNDARMÁLUM!
Birtist í DV 05.05.18.
Að undanförnu hefur farið fram hatrömm umræða í þjóðfélaginu um mál
sem á sér marga snertifleti: Barnaníð, aðkomu stofnana að
slíkum málum, samskiptum þeirra á milli, aðkomu eftirlits- og
aðhaldsaðila, leka úr stjórnsýslunni, pólitískri ábyrgð ráðherra,
hvað telja má siðlegt og ósiðlegt í umfjöllun fjölmiðla, aðkomu
Alþingis og einstakra alþingismanna.
Málið varðar ágreining sem uppi hefur verið frá því á síðasta ári
eftir að félagsmálaráðuneyti bárust kvartanir barnaverndarnefnda í
Reykjavík og Hafnarfirði yfir afskiptum og aðfinnslum frá hendi
Barnaverndarstofu og þá einkum forstjóra þeirrar stofnunar við
vinnubrögð barnaverndarnefnda í þessum sveitarfélögum. Tiltekin mál
voru þar tilgreind. Við þessum kvörtunum hafði ráðuneytið tekið en
það á að hafa eftirlit með Barnaverndarstofu sem aftur á móti á að
sinna aðhaldshlutverki gagnvart barnaverndarnefndum
sveitarfélaganna.
Barnaverndarstofu ber að veita aðhald
Málin sem deilurnar virðast vera sprottnar af eru annars vegar
aðfinnsla Barnaverndarstofu við framgöngu barnaverndarnefndar
Reykjavíkur af máli sem var gerð skil í sjónvarpsþættinum Kveik
nýlega og hafði djúpstæð áhrif. Alla vega hefði mér þótt undarlegt
ef ekki hefði komið fram mjög eindregin viðbrögð af hálfu
Barnaverndarstofu, ef þá ekki áminning.
Hafnafjarðarmálið er öllu flóknara að sjá - og enn flóknara hefur
það orðið eftir að ný gögn hafa komið fram; gögn sem ráðuneytið
virðist ekki hafa skoðað áður en komist var að niðurstöðu þar á
bæ.
Fyrrverandi ráðherra vill ekki rannsókn - á sér!
Til að flækja málið enn frekar hefur forstjóri Barnaverndarstofu
gert athugasemd við málsmeðferð ráðuneytisins, ekki síst í
aðdraganda rannsóknar. Aðkoma ráðuneytisins hafi verið óbilgjörn,
stjórnsýslureglur ekki virtar, málsgögnum verið lekið í fjölmiðla
og Þorsteinn Víglundsson ráðherra tjáð sig opinberlega um efni
málsins áður en rannsókn þess hafi raunverulega verið hafin.
Ef til vill er því ekki undarlegt að Þorsteinn Víglundsson,
fyrrverandi félagsmálaráðherra vilji nú ljúka málinu hið fyrsta.
Honum hrís líklega hugur við því að embættisfærsla hans verði undir
í þeirri skoðun sem nú hefur verið ákveðið að efna til.
Það ætti hins vegar að vera öllum fagnaðarefni að fram skuli fara
óháð rannsókn á aðkomu allra hlutaðeigandi aðila að þessum
undarlega málatilbúnaði öllum.
Enn eitt flækjustigið
Er þá komið að því að kynna til leiks enn eitt flækjustigið.
Umræddur Bragi Guðbrandsson er í framboði til setu í
Barnaréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna. Sumir eru framboði hans mjög
hlynntir - og er ég í þeim hópi. En einnig eru til þau sem eru
þessu framboði andvíg. Þetta er skýringin á öllum þeim hauggreftri
sem í gangi er til að finna ávirðingar á hendur Braga til að gera
framboð hans tortryggilegt.
Í barnaverndarmálum er að finna marga sem telja sig ekki hafa notið
réttar síns í íslenska barnaverndarkerfinu gegnum áratugina þótt
hin séu líka mörg sem telja að þar hafi verið vörn að fá. Á báða
bóga verða til bjargvættir og andstæðingar.
Undantekning en ekki regla
En þrátt fyrir allar aðfinnslur þá er veruleikinn nokkuð annar
en upp hefur verið dregin í fjölmiðlum. Svo er að skilja að þegar á
heildina er litið hafi samstarf milli þeirra aðila sem nú deila
verið með ágætum. Hér sé um að ræða undantekningar sem sanni þá
reglu. Og ástæðan fyrir því að framboð Braga Guðbrandssonar til
nefndar SÞ nýtur víðtæks stuðnings á alþjóðavettvangi er barátta
hans fyrir réttindum barna og tilvísan í íslensku barnahúsin sem
hafa verið sett á laggirnar að hans frumkvæði.
Leki þá og leki nú
Í umræðunni að undanförnu ægir öllu saman og mótsagnirnar
himinhrópandi. Sömu aðilar og kvörtuðu yfir leka í Tony Omosmálinu
um viðkvæmar persónuupplýsingar, skirrast ekki við að koma slíkum
upplýsingum á framfæri og birta kinnroðalaust. Lögð er að jöfnu
málsmeðferð ráðherra í gerólíkum málum, alþingismenn slá fram
órökstuddum upphrópunum um einstaklinga og viðkvæm málefni barna án
þess að hafa kynnt sér málavöxtu, fjölmiðill og er ég þar að vísa
til Stundarinnar, sýnir tilburði til að sameina það í sínum verkum
að gerast upplýsingamiðill og síðan dómari á grundvelli
tilviljanakenndra gagna.
Og allir þykjast vera að gera þetta allt fyrir börn sem þurfi á
vernd að halda!
Treysti Ásmundi Einari
Hvernig væri nú að skapa samstöðu um að taka allt þetta kerfi til gagngerrar endurskoðunar og uppstokkunar eftir atvikum. Þarna eru nefnilega ótal brotalamir sem þarf að laga. Nákvæmlega þetta hafa verið skilaboð Ásmundar Einars Daðasonar, félagsmálaráðherra um að þurfi að gera. Ég trúi því að hann meini það og það sem meira er, ég treysti honum til þeirra verka.