BIÐLAUN ERU EKKI SIÐLAUS
Í DV að afloknum kosningum, birtust fráfarandi þingmenn og ráðherar á flenniopnu með mynd og undir henni nafn og upphæð samanlagðrar biðlaunagreiðslu sem bíður viðkomandi. Framsetningin minnir á myndir af brotamönum enda yfirbragð þessarar framsetningar greinlega til að skapa þau hughrif, að um sé að ræða vafasamar greiðslur og viðtakendur eins konar siðferðilegir brotamenn.
En mér verður á að spyrja hvort það geti verið, í fyrsta lagi að biðlaunagreiðslur séu almennt rangar og í öðru lagi að þessar biðlaunagreiðslur séu það sérstaklega.
Hef viljað styrkja biðlaunaréttinn
Sjálfur hef ég sem formaður BSRB og síðar þingmaður barist fyrir biðlaunagreiðslum sem almennum rétti launafólks. Hef ég ítrekað lagt fram frumvarp á þingi þess efnis að styrkja biðlaunaréttinn en hann var afnuminn fyrir nýtt starfsfólk með lögum árið 1996 og hafði þá verið við lýði frá árinu 1954. Síðan höfum við orðið vitni að starfslokasamningum við hátekjutoppa - himinháum á almennum markaði og í sumum tilvikum einnig til forstjóra hjá hinu opinbera, sem ég myndi flokka sem ósiðlega. Á sama tíma hefur almennt launafólk sem misst hefur vinnu sína verið óbætt hjá garði. Nær væri að hafa almenna reglu sem gildi um alla. Út á það hefur minn málflutningur gengið.
Burt með ofurgreiðslur og geðþóttavald
Í greinargerð með frumvarpi mínu um biðlaun segir m.a.: „Biðlaun tíðkast í reynd á vinnumarkaði hér á landi þegar einstaklingar missa starf sitt. Einstaklingar fá nú iðulega greidd laun þegar störf þeirra eru lögð niður en nú kallast það fyrirkomulag starfslokasamningar en ekki biðlaun. Þeir eru frábrugðnir gamla biðlaunaréttinum að því leyti að nú er byggt á einhliða geðþóttavaldi launagreiðanda en ekki réttindum launamanns. Hvað starfslokasamninga áhrærir hefur orðið hin versta öfugþróun hin síðari ár. Hálaunafólk nýtur iðulega himinhárra starfslokasamninga, jafnvel þótt það hafi sjálft og að eigin frumkvæði sagt upp starfi sínu, á sama tíma og millitekju- og láglaunafólk má þakka fyrir að fá einhverjar greiðslur við starfsmissi. Það er mikið réttlætismál að breyta þessu. Það á að vera eðlilegur hluti af starfskjörum hvers vinnandi einstaklings að njóta einhverrar aðlögunar við að ganga inn í annað efnahagsumhverfi sem iðulega verður við starfsmissi og felur oft í sér atvinnuleysi tímabundið eða til lengri tíma."
Atvinnumissir að eigin frumkvæði
Minn málflutningur hefur gengið út á að tryggja þeim biðlaun sem missa vinnu án þess að vilja sjáflir hætta störfum. Hvað þá með þingmenn sem sjálfviljugir hætta? Við slíkar aðstæður finnst mér biðlaun vafasöm og jafnvel röng. Ákveði þingmaður að bjóða sig ekki fram að nýju þá er það hans ákvörðun um starfslok. Missi þingmaður hins vegar sæti sitt gildir öðru máli. Sama þykir mér gilda sé ákveðið að stytta kjörtímabil eins og nú var gert. Við slíkar aðstæður er þingmaður sviptur starfi sínu að honum forspurðum. Það átti við núna þegar geðþótta var beitt til að stytta kjörtímabilið og tel ég því eðlilegt að allir þingmenn sem við þá ákvörðun misstu starf sitt fái biðlaun fram á þann dag sem þeir ella hefði hætt störfum.
Miðist einvörðungu við þingfararkaup
Ég tel hins vegar að endurskoða eigi ákvæði þingskaparlaga varðandi ráðherra. Ráðherra er almennt tilfallandi starf og ætti að mínu mati ekki að gefa tilefni til biðlaunaréttinda heldur eigi þau biðlaunin alfarið að miðast við grunnlaun þingfararkaups og eigi að setja í lög að sama gildi um þingmenn sem ekki eiga sæti á Alþingi.