EN ER ÞAÐ EKKI ÁHYGGJUEFNI?

Birtist í helgarblaði Morgunblaðsins 02.11.14.
Almennt hef ég verið því fylgjandi að auðvelda viðskipti þjóða í milli. Þar sem ég hef komið að málum hef ég oftar en ekki stutt það að komið sé á regluverki sem auðveldar samskiptin; að reglur og merkimiðar hafi sömu þýðingu hér og annars staðar. Þetta hefur að sjálfsögðu kallað á gagnkvæman skilning á  hvað skuli búa að baki reglunum og í framhaldinu sameiginlega gæðastaðla. Með samræmingu hefur mátt færa ýmsa þröskulda niður sem ella stæðu í vegi viðskipta og almennra samskipta, framleiðendum í hag og að sjálfsögðu neytendum.  

En stöðlun getur átt sín takmörk. Í Evrópusambandinu hefur verið mikill áhugi á því að koma á sameiginlegum heilbrigðismarkaði. Þetta stendur þó í mörgum. Og ekki að undra. Danir hafa til dæmis bent á að tilvísanakerfið danska muni ekki standast opnun markaðar á þessu sviði. Öll samhæfing og stýring á almannafé sem rennur til heilbrigðisþjónustunnar yrði  sett í uppnám með almennri markaðsvæðingu kerfisns.  Ef markaður á að fá að njóta sín þarf að ríkja þar ákveðið jafnræði á milli þeirra sem ganga inn á markaðstorgið, hvort sem þeir eru seljendur þjónustunnar eða kaupendur hennar. Svo hafa skattgreiðendur sinn rétt.

Viðskipti á vissum sviðum eru nefnilega annað og meira en kaup og sala á afurðum. Stöðlun getur þannig  kallað á afnám eða samræmingu ríkisstyrkja - og einnig gæðastaðla. Í landbúnaði á hvoru tveggja við.  Kaup á landbúnaðarvörum frá löndum þar sem landbúnaður er mikið niðurgreiddur eins og tíðkast til dæmis í ríkjum Evrófpusambandsins felur það í sér að kaupandinn  utan niðurgreiðslusvæðisins  nýtur góðs af framlagi skattgreiðenda innan þess.

Svo eru það takmarkanir sem settar eru til að tryggja hámarksgæði. Þar hafa Íslendingar sýnt mikla fyrirhyggju með markvissu aðhaldi sem svo aftur hefur skilað sér í einstöku heilbrigði búfjárstofna okkar og þar með heilnæmum afurðum. Margt áhugafólk um aðild Íslands að Evrópusambandinu verður jafnan miður sín þegar á þetta er minnst enda allt slæmt í þess huga sem ekki er eins hér og í ESB. Að undanförnu hef ég heyrt og lesið hvernig  talsmenn Bændasamtaka Íslands útlista alla þá kosti sem eru fólgnir í því að búa við smitfrírra landbúnaðarumhverfi en almennt gerist.

Viðbrögð fjölmiðlamanna eru undarlega oft lituð af ítrustu stöðlunaráráttu. Ég hef að vísu ekki heyrt spurninguna borna fram ennþá en hún hefur oft legið í loftinu þegar viðmælendur frá Bændasamtökum Íslands hafa skýrt út með dæmum hvernig íslensk landbúnaðarvara er almennt hreinni með tilliti til sjúkdóma og þar með heilnæmari en gerist í ríkjum Evrópusambandsins. Þarna sé mikill munur á Íslandi annars vegar og Evrópusambandinu hins vegar. Þá bíð ég eftir spurningunni: „En er það ekki áhyggjuefni?"