LÁGLAUNA-ÍSLAND ORÐIÐ SÝNILEGT

Birtist í helgarblaði Morgunblaðsins 30/31.03.19.
Mörgum brá í brún þegar veruleikinn að baki kjaramála-tölfræðinni leit dagsins ljós.
Það fór að gerast þegar alvaran í kjarabaráttunni náði inn í vitund þjóðarinnar.
Í fréttaþáttum var nú byrjað að fjalla um aðstæður á ýmsum vinnustöðum þar sem kjarasamningar voru ekki virtir – eða voru þeir kannski virtir, en hinir umsömdu taxtar svo lágir að menn trúðu vart sínum eigin augum, og að það væri fyrst og fremst aðflutt verkafólk sem væri á lágmarkstöxtum? Að einnig þar, í láglaunaumhverfinu væri mismunað. Þau sem stóðu í þeirri trú að heimur þeirra Bogesens og Sölku Völku væri löngu liðin tíð, sáu hann nú að nýju orðinn ljóslifandi; heim þar sem verkalýður var háður húsbónda sínum með tilheyrandi kröfum um undirgefni. Fréttir rötuðu í fjölmiðla af láglaunafólki í okurhúsnæði oft tengdu atvinnurekanda. Þannig varð smám saman heimur húsbænda og hjúa okkur öllum sýnilegur.

Og nú vildu hjúin uppá dekk: “Óbreytt kjör, engin vinna!”. Þetta var og er krafan á kröfuspjöldunum sem oftar en ekki eru á erlendum málum. Hvers konar ósvífni! Erum við ekki á Íslandi? Er íslenska ekki okkar tunga? Hvað er að gerast hjá verkalýðshreyfingunni, hvað er að þar á bæ?

Þar er akkúrat ekkert að nema síður sé. Þar er einfaldlega verið að horfast í augu við Ísland í dag. Sú mynd sem hér er dregin upp á ekki við um alla atvinnurekendur, því fer fjarri. Ekki heldur um allt launafólk, því fer einnig fjarri.

En þetta á við um allt of margt fólk sem er á launum sem framfleyta því ekki, hvorki sem fjölskyldum né sem einstaklingum. Því veldur eitraður kokteill lágra launa og hás húsnæðiskostnaðar og verst af öllu verður þessi blanda fyrir þann einstakling sem hefur ótryggja stöðu farandverkamannsins.

Á sama tíma og sjálftökuhópar samfélagsins, sem raða sér í öll viðskiptaráðin, skammta sér milljónir í mánaðartekjur er Láglauna-Íslandi ætlað brotabrot af þessum upphæðum, þannig er bankastjóri með á mánuði hverjum tíföld laun bankagjaldkerans.

Þetta er það góða við verkalýðsbaráttu síðustu daga, vikna og mánaða. Láglauna-Ísland er vaknað og er farið að vekja þjóðina alla til vitundar um hvers konar samfélag hér hefur verið að þróast. Eða öllu heldur, hvers konar þjóðfélag íslenskir kapítalistar hafa verið að þróa hér með offorsi, tilætlunarsemi, frekju og takmarkalausri græðgi. Og þeir eru ekki hættir. Ég hvet fólk til að fylgjast með því sem er að gerast í orkuiðnaðinum. Gammar hnita yfir Íslandi. Þeir vita að á döfinni er að markaðsvæða og síðan einkavæða orkuna. Haft er fyrir satt að í kauphallarkreðsum vestan hafs og austan sé talað um fjárfestingu í íslenskri orku sem álitlegastan kost um þessar mundir.

Róttæk vekalýðshreyfing hefur með baráttu sinni minnt okkur á þær tvíburasystur ásælni og misrétti. Ekki veit ég hvenær samið verður. Hitt veit ég að sigur hefur þegar verið unninn. Baráttan hefur hreyft við þjóðfélaginu og ég hef trú á því að það eigi eftir að verða til góðs.

Ég vona að sjálfsögðu að með launabreytingum við undirskrift samninga og jafnframt nauðsynlegu framlagi stjórnvalda, einkum réttlátara almannatrygginga- og skattakerfi og fjármagni til húsnæðismála, þá hilli undir lausnir sem bæti hag láglaunafólks svo um muni. Þetta er ekki spurning um gjafir úr ríkissjóði heldur réttlátari skipti sem löngu eru tímabær.

En svo er einnig á hitt að líta að árangurinn af verkalýðsbaráttunni hefur sjaldnast skilað sér allur við undirskrift samninga. Hann gerir það vissulega samhliða baráttunni en einnig í kjölfar hennar. Það er inn í framtíðina sem baráttan og árangurinn af henni skilar sér, ef til vill fyrst og fremst.

Það sem máli skiptir nú er að búið er að vekja Ísland. Baráttan fyrir jöfnuði mun halda áfram löngu eftir að þessum átökum lýkur. Í því verður sigurinn fólginn, að breyta þankaganginum hjá Íslandi öllu.