BARA LEYFILEGT AÐ BREYTA KOMMUSETNINGU!
Birtist í helgarblaði Morgunblaðsins 01/02.09.16.
Skrýtinn titill en ég mun skýra hann í ljósi dæmisögu sem mig langar til að segja. Þetta er dæmisaga um orð og athafnir, að menn geti sagt eitt en gert annað. Þetta er jafnframt reynslusaga, ekki löng en segir engu að síður af stóru máli.
Formálinn er þessi: Alþjóðaviðskiptastofnunin var sett á laggirnar árið 1995 eftir að lokið var langvinnri samningalotu á heimsvísu um viðskipti og tolla, á ensku, General Agreement on Trade and Tariffs. Mín kynslóð man eftir maraþonfréttum af þessum viðræðum um GATT, en þegar þeim lauk varð hin nýstofnaða Alþjóðaviðskiptastofnun, umgjörð um nýja samningalotu, svokallaða GATS samninga um þjónustuviðskipti, General Agreement on Trade in Services.
GATS samningalotan hefur verið gríðarlega umdeild og einkennst af átökum. Á vettvangi BSRB höfðum við á sínum tíma frumkvæði að því að vekja íslensk stjórnvöld af Þyrnirósarsvefni. Ég leyfi mér að fullyrða að undir aldamótin sigldum við sofandi að feigðarósi. Heilbrigðisþjónusta og bókasafnsþjónusta ekkert síður en bankaþjónusta voru á hlaðborðinu. Og væru menn sofandi eða andvaralausir þá var fyrirkomulagið á þá lund að allt skyldi markaðsvætt nema krafist væri formlegrar undanþágu. Þannig að íslenska Þyrnisrósin var með galopna búð!
En það voru fleiri en BSRB sem stóðu vaktina. Almannasamtök um heim allan, einkum samtök opinberra starfsmanna, byrjuðu að andmæla ágengni handlangara markaðshyggjunnar og fátækustu ríki heims fóru að ugga um sinn hag. Á endanum strönduðu viðræðurnar. Vildu gagnrýnendur svigrúm til að ná vopnum sínum. Ekki mátti það gerast. Árið 2013 fóru þau riki sem í gráglettnislegum hroka sínum kölluðu sig, að vísu leynilega og aðeins sín í milli, „bestu vini viðskipta", að rotta sig saman til að reyna að ná samningum undir nýjum skammstöfunum, TISA; CETA; TTIPS eftir hvaða heimshlutar það voru sem skuldbundu sig hverju sinni til að ganga fjármagnsöflunum á hönd. Þetta voru ríkustu þjóðir heims. Í þessu hópi var Ísland sem fylgdi húsbændum sínum eins og rófa fylgir hundi.
Á fund þessara samtaka fór ég síðastliðinn júní og sat, sem fulltrúi Evrópuráðsins, stjórnarfund þings Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar, WTO. Í framhaldi af fundi stjórnarnefndarinnar kom saman þing Alþjóðasambands þingmanna, IPU, til að fá hinn lýðræðislega vinkil. Hvorki reyndist það burðug samkoma né ágeng og kemur nú að titli þessa pistils.
Frá því er skemmst að segja að fundi stjórnar WTO lauk þannig að stjórnarmenn voru áminntir um að undir engum kringumstæðum mætti breyta samþykktum texta stjórnar á þingmannaráðstefnunni,„nema í hæsta lagi kommusetningunni!" Svo mikið fyrir lýðræðið!
Nú gerist það næst að Evrópuráðinu berst kvörtun yfir framgöngu minni, bæði í stjórnarnefndinni og á IPU þinginu. Ég hefði ítrekað tekið til máls og gagnrýnt WTO og ESB. Bréfritarar frábáðu svona fulltrúa á sína fundi.
Evrópuráðið svaraði og tók sem betur fer upp hanskann fyrir mig. Og þess vegna þáði ég að verða aftur fulltrúi Evrópuráðsins á stjórnarfundi WTO í vikunni sem leið til að geta sagt hátt og skýrt að samkundur sem aðeins leyfðu að hnikað yrði til kommusetningu en engu í sjálfu inntakinu, teldust seint lýðræðislegar. Og nákvæmlega þetta gerði ég. Uppskar ég þakkir þriðja heimsins en síður frá góðravinabandalaginu. Ekki kom það á óvart.