FRÆNKAN

Birtist í DV 09.05.15.
Jón Kalman Stefánsson er góður rithöfundur. Þess vegna staðnæmdist ég við grein sem hann skrifaði í vefritið Kjarnann í vikunni og að sjálfsögðu dró það ekki úr áhuga mínum þegar ég sá að umfjöllunarefnið var það sem rithöfundurinn kallar "Ögmundar-syndrómið". Þetta er heiti á þeirri kenningu sem öldruð frænka Jóns hefur sett fram um að það sem úrskeiðis hafi farið hjá vinstri mönnum á Íslandi á undanförnum árum og þá sérstakelga á síðasta kjörtímabili sé Ögmundi Jónassyni að kenna.

"Ögmundar-syndromið"

Gefum rithöfundinum orðið: " Öldruð frænka mín, staðföst vinstrimanneskja til 60 ára, fullyrðir að Ögmundur Jónasson, þingmaður Vinstri grænna, sé guðfaðir sitjandi ríkisstjórnar. Er það ekki heldur ósanngjörn fullyrðing; að sú ríkisstjórn sem virðist hafa sett misskiptingu og ósætti á oddinn, sitji í skjóli Ögmundur sem ötullega berst fyrir þeim sem minna mega sín? ... Sjálfstæðisflokkurinn getur þakkað vinstriöflunum fyrir að hafa í áratugi verið yfirburðaflokkur hér á landi; það er ekki styrkur flokksins sem hefur gert hann að leiðandi afli, heldur sundrung vinstri afla. Og þar erum við komin að Ögmundi, og fullyrðingu frænku minnar. Ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna komst til valda á einum erfiðasta tíma í sögu íslenska lýðveldisins, og hún ætlaði sér svo stóra hluti að henni gat varla annað en mistekist ... Hægri menn gátu hallað sér áhyggjulaust aftur og fylgst með því hvernig innri deilur og sólóspil einstakra þingmanna og ráðherra, reif stjórnarsamstarfið í sundur. Þá talaði frænka mín mest og harðast um Ögmund. Þennan greinda hæfileikamann, með hjartað á réttum stað, en hagar sér eins og þrjóskt barn sem rýkur í fýlu ef hann fær ekki sínu framgengt. Hans sannfæring ofar öllu. Getum við kannski farið að tala um Ögmundar-syndromið? Og að í því liggi ógæfa vinstri og jafnaðarmanna?"

Samræmt göngulag

Síðan talar rithöfundurinn um nauðsyn þess að menn gangi í takt, myndi breiðfylkingu á borð við R-listann sem væri laus við Ögmundar-syndromið enda stríði það gegn samvinnu og samábyrgð. Þetta var nokkurn veginn inntakið.
Ég skal játa að hálf dapurleg þótti mér þessi lesning þótt ég væri þakklátur frænkunni fyrir að ætla mér að hafa hjartað á réttum stað. Það er þó nokkurs virði. Fróðlegt hefði hins vegar verið að fá nánari útleggingar frænkunnar á því hvað nákvæmlega það væri sem ég hefði eyðilagt, voru það óskir mínar um að fram færi þjóðaratkvæðagreiðsla um framhald ESB umsóknar fyrir kjörtímalok; var það gagnrýni á Alþjóðagjaldeyrissjóðinn og niðurskurðinn í hans anda, neitun Núbó um að kaupa Grímsstaði á Fjöllum, andstaða við Vaðlaheiðargöng eða einkaframkvæmd fangelsisins á Hólmsheiði?  Varla var það afstaðan til Icesave-samninganna eða afsögn mín úr embætti vegna þess máls því færa má rök fyrir því að afsögnin hafi bjargað stjórninni frá falli því þar stóð valið á milli afsagnar eða þagnar. Og þegja vildi ég ekki.

Að kunna að þegja og hlýða

Getur verið að þetta sé einmitt mergurinn máslins, það sem kallað er eftir, að kunna að þegja og hlýða?
Getur verið að prúðmannleg þögn og fylgispekt við valdið í "flokknun" hverju sinni eigi að vera æðsta dyggð stjórnmálanna? Er það þetta sem aðdáendur hinnar öldnu frænku Jóns Kalmanns Stefánssonar hrífast svo mjög af? Þeir mega margir hverjir vart vatni halda, og fara þar fremst, þeir hinir sömu og gæta þess að halda til haga kenningum um illa villiketti í stjórnarmeirihluta síðasta kjörtímabils.
En hversu útbreidd er þessi hugsun á vinstri væng stjórnmálanna? Getur það virkilega verið að menn þar á bæjum telji það vera vinstri pólitík til framdráttar að þegja um umdeild mál á borð við þau sem að framan eru nefnd?

Þöggunin gerði flokkinn sálarlausan

Þögnin eða eindrægnin einsog þöggunin stundum er kölluð, var höfuðkrafan  í Verkamannaflokknum breska  í  stjórnartíð Tony Blairs. Flokkurinn valtaði yfir allt sem kalla má vinstri pólitík, vel meðvitaður um að hinir óánægðu komust ekkert annað, áttu ekki í önnur pólitísk hús að venda í bresku tveggja flokka kerfi og voru jafnan útmálaðir sem óvinir ef þeir dirfðust að hreyfa málefnalegri gagnrýni frá vinstri. Lengi vel vegnaði Verkamannaflokknum vel með vaxandi "eindrægni" en smám saman  þornaði flokkurinn upp og gaf nánast vinstri póltík upp á bátinn í sókn sinni eftir völdum. Nú er hann að reyna að endurheimta glataða sálu sína.
Barátta fyrir félgshyggju og gegn auðhyggju hefur verið mínar ær og kýr í nokkra áratugi. Alla tíð hef ég talað fyrir samvinnu félagslega sinnaðs fólks. Það hefur ekki komið í veg fyrir að ég gagnrýndi stefnu sem mér hefur þótt vera frjálshyggjusinnuð þótt yfirlýstir vinstri menn hafi borið hana fram. Það gerði ég stundum gagnvart R-listanum á sinni tíð og vísa ég þar til dæmis í fyrirkomulag kjaramála, grimma einkavæðingu á stundum og stefnu í húsnæðismálum. Ekki voru allir sáttir við að gagnrýni frá visnri væri viðruð. Gott ef ekki voru einhverjar gamlar frænkur líka á kreiki þá.  

Það sem vel var gert

Frænkan góða hans Jóns Kalmanns staðnæmist við ágreiningsefni innan síðustu ríkisstjórnar. Að mínu mati væri um auðugri og skemmtilegri garð að gresja ef skyggnst væri eftir því sem jákvætt var gert. Í mínum huga voru stigin mörg mikilvæg framfaraskref á síðasta kjörtímabili, ekki síst á sviði mannréttinda, í skattamálum í átt til jöfnuðar, á sviði umhverfismála og hvað varðar lýðræðisþróun. Og í stjórnarandstöðu í löngum aðdraganda hrunsins náðum við vinstri minn líka fram ýmsum mikilvægum áherslubreytingum í pólitíkinni.
Ég treysti Jóni Kalmann til að gauka þessu að sinni góðu frænku og jafnframt reyni hann að leiða henni og vinum sínum fyrir sjónir að góður vinstri sinnaður málstaður þolir opna umræðu og gagnrýni. Ef hann gerir það ekki þá er eitthvað mikið að.

http://kjarninn.is/2015/05/timi-katrinar-jakobsdottur-er-runninn-upp-hvort-sem-henni-likar-betur-eda-verr/

http://www.dv.is/blogg/ogmundur-jonasson/2015/5/8/fraenkan/

http://eyjan.pressan.is/frettir/2015/05/08/dapurleg-lesning-allt-sem-aflaga-for-ogmundi-ad-kenna/