GETUR ÞAÐ VERIÐ?
Birtist í DV 26-28.O4.13.
Getur verið að það taki ekki meira en hálfan áratug að fyrna pólitíska glópsku? Jafnvel þótt glópskan sé af þeirri stærðargráðu að þjóðarbúinu hafi verið kollsteypt og allt þjóðfélagið sett á vonarvöl.
Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur
Ef marka má skoðanakannanir þá gæti stefnt í samstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks að loknum kosningum. Sjálfstæðisflokkurinn virðist ekkert hafa lært og boðar sömu úrræðin og flokkurinn gerði allan tíunda áratug síðustu aldar og áfram í aðdraganda hrunsins. Hvorki formaður né varaformaður Sjálfstæðisflokksins treysta sér til að taka efnislega umræðu um skattastefnu flokksins en svara út í hött gagnrýnum spurningum sem til þeirra er beint. Hanna Birna Kristjánssdóttir sagði þannig í sjónavarpsþætti í Ríkissjónvarpinu að hún vildi eiga orðastað við mig baksviðs til að skýra málið en ekki frammi fyrir alþjóð. Bjarni Benediktsson grét hlutskipti auðmanna í umræðuþætti Stöðvar 2 en treysti sér ekki í kappræður um stefnu síns flokks þegar ég bauð upp á opinn umræðufund þar sem við mátuðum skattastefnu Sjálfstæðisflokksins annars vegar og Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs hins vegar inn í veruleikann.
Sannleikurinn er nefnilega sá að skattastefna Sjálfstæðisflokksins felur í sér ívilnanir til auðmanna og þeirra sem hærri tekjur hafa en auknar álögur á lágtekju- og millitekjufólk. Sjálfstæðisflokkurinn situr sem sagt enn við sinn keip, reiðubúinn til þjónustu við þau öfl sem hann hefur gengið erinda fyrir. Hann hefur að vísu áttað sig á því að stefnan þolir ekki umræðu nema á yfirborðslegum slagorðanótum, eða baksviðs eftir sjónvarpsútsendingu.
Framsókn mætti liggja lengur í bleyti
Framsókn hefur að sönnu farið í pólitískt bað. Það hefur hún umfram Sjálfstæðisflokkinn. En hversu vel hún hefur skrúbbað sig er svo annað mál. Hvorki treystu Framsóknarmenn sér til að styðja nýtt auðlindaákvæði í drögum að nýrri stjórnarskrá né að grunnvatnið yrði tekið undan einkaeignarrétti og fært raunverulegum eiganda sínum, þjóðinni. Enn var þannig staðið með sérhyggju og einkaeignarrétti gegn almannarétti. Einhvern veginn er það mín tilfinning að Framsókn hefði vel þolað að liggja í pólitísku skolvatni ívið lengur.
Þó skal það sagt að ég var því fylgjandi á sínum tíma að óskað yrði eftir því að Framsókn kæmi inn í minnihlutastjórn VG og Samfylkingar sem mynduð var í febrúar 2009. Ég hef alltaf vitað að innan Framsóknarflokkins blundar virðing fyrir samvinnuhugsjóninni, sem eflaust mætti vekja til lífsins.
Félagslega sinnað fólk styðji VG
Staðreyndin er sú að eigi Framsókn aðild að ríkisstjórn skiptir öllu máli fyrir flokkinn - og ekki síður þjóðina - hverjir samstarfsflokkarnir eru. Reynslan sýnir að í samstarfi til hægri eflast hægri sérhagsmunaöflin innan flokksins en í samstarfi til vinstri styrkist hinn ágæti félagslegi samvinnuþráður Framsóknar.
Þetta á reyndar líka við um Samfylkinguna. Í samstarfi við Sjálfstæðisflokkinnárin 2007-2009 grasseraði einkavæðingarbakterían í Samfylkingunni þótt stjórnarsamstarfið spryngi áður en verulega reyndi á þetta. En tal innan Samfylkingarinnar á þessum tíma var í átt til sérhyggjulausna langt umfram það sem nú er enda réð Geir H. Haarde, þáverandi formaður Sjálfstæðisflokksins, sér varla fyrir kæti eftir viðræður um framtíð heilbrigðismála í stjórnarmyndunarviðræðum flokkanna tveggja vorið 2007.
Þess vegna segi ég: Standi fólk til vinstri í stjórnmálum þá er stuðningur við félagshyggjusjónarmið langbest tryggður í gegnum Vinstrihreyfinguna grænt framboð. Fólki kann að finnast hún hafa brugðist í ýmsum efnum og það hefur hún gert, en þar er samt að finna lang öflugasta hópinn sem standa vill vörð um félagsleg gildi - almannahagsmuni frekar en sérhagsmuni. Það gera ekki Píratar og það gerir ekki Björt Framtíð. Önnur framboð, eins ágæt og þau kunna að vera, eru ekki líkleg til að koma manni á þing.
Fortíðin er skammt undan
Og þá er spurning, hvernig stjórnarsamstarf telja menn vænlegast? Gamla hrun-formúlan með samstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks vekur skelfilegar minningar úr fortíð þjóðarinnar. Og það er nokkuð sem kjósendur hljóta að leiða hugann að. Fortíð þessara flokka er svo skammt undan. Í slíkri stjórn myndu vakna að nýju til lífsins öfl sem hafa legið - eða öllu heldur neyðst til að liggja - í hýði sínu um sinn.
Þá mætti spyrja hvort kjósendur vilji aðra hægri formúlu, kannski heldur mildari með Framsóknarflokki, Samfylkingu og Bjartri framtíð? Hér má ekki gleyma að Björt framtíð á sér fortíð - nokkuð skrautlega - þótt hún kynni sig sem splunkunýja. Hún kemur fyrir sjónir sem hægri hluti Samfylkingar og reyndar Framsóknar einnig en í þessum flokkum hafa helstu forkólfarinar haft viðdvöl. Björt framtíð er mikill Evrópuflokkur líkt og Samfylkingin en má eiga það að vera varfærin í umhverfismálum og hefði þannig góð áhrif í slíku samkrulli. En grunnt var niður á einkavæðingartóninn þegar kynntar voru áherslur í heilbrigðismálum þar sem stefna flokksins er að taka upp ný rekstrarform. Þetta er gamalt dulmál Sjálfstæðisflokksins fyrir einkavæðingu, sem margir hefðu viljað nýta kreppuna til að standa að á öllum sviðum.
Enn móðir eftir hrundansinn
Það er bara eitt sem ég á erfitt með að trúa, nefnilega að kjósendur ætli í alvöru að leiða Sjálfstæðisflokk og Framsóknarflokk til valda að nýju svo skjótt eftir hrun sem raun ber vitni. Þeir eru enn lafmóðir eftir hrundansinn. Það rýkur af þeim.