HURÐ SKALL NÆRRI HÆLUM!
Árni Páll Árnason, efnahags- og viðskiptaráðherra, hefur lagt fram þingsályktunartillögu um stefnu íslenskra stjórnvalda gagnvart erlendri fjárfestingu. Boðuð er grundvallarstefnubreyting að því leyti að í stað þess að opna á erlenda fjárfestingu í orku og auðlindum er áherslan á margbreytileika og nýsprotastarfsemi. Þetta er gott og jákvætt. Það er líka gott og jákvætt að í greinargerð er áhersla á að Íslendingar vilji að orkufyrirtækin og sjávarútvegsfyrirtæki séu í innlendri eign.
Ekki hægt að alhæfa um fjárfestingar
Að sjálfsögðu er fráleitt að alhæfa um erlenda fjárfestingu. Tvennt þurfa Íslendingar að hafa hugfast að mínu mati.
Fyrra atriðið er þetta: Því meira sem eignarhald í atvinnurekstri er innlent, þeim mun betra. Það þýðir að arðurinn af honum fer inn í íslenskt hagkerfi en fer ekki úr landi. Þannig hefur arður af stóriðju streymt út úr íslenska hagkerfinu því eignarhaldið er erlent. Sama myndi að sjálfsögðu gerast ef eignarhaldið á sjávarútvegsfyrirtækjunum væri erlent.
Hitt atriðið sem máli skiptir er að fjárfesting sé í almennri efnahagsstarfsemi en ekki í auðlindum. Þar verður ekki auðveldlega til baka stigið.
Fjárfestingar fyrr ...
Árni Páll vitnaði í erlendar fjárfestingar á Íslandi á tímaskeiðinu frá 1880 til 1920.
Á þessu tímaskeiði, sérstaklega undir aldarlokin og á fyrstu áratugum 20. aldarinnar fór fram mikil umræða um eignarhald á vatni og orkulindum. Sumir vildu selja, aðrir ekki. Á þessu tímabili var Geysir í Haukadal, (ásamt Strokki og fleiri hverum) seldur úr landi. Það var árið 1894. Sem betur fer komst eignarhaldið aftur í innlenda eigu og varð þjóðaeign þegar eigandinn Sigurður Jónsson, sem keypt hafði Geysi og aðra hveri af Bretum, færði íslenska ríkinu þessar náttúrudjásnir að gjöf árið 1935. Þar skall hurð nærri hælum!
...og fjárfestingar nú
Það sem breyst hefur frá því á öndverðri tuttugustu öldinni og þar til nú, er að einkaeignarrétturinn á auðlindum hefur verið styrktur þannig að nú fylgja þær eignarrétti á landi og öll þekkjum við hvernig kvótaréttinum hefur fylgt afnot af verðmætri sjávarauðlindinni.
Hugsum í öldum