HVORT ER AUÐVELDARA AÐ BANNA VEIRUR EÐA SKIPTA UM SKOÐUN?

Birtist í Bændablaðinu 06/19.05.20
 Ég held að við séum öll sammála um að hægt er að skipta um skoðun. Og ef reynslan kennir að það gæti verið skynsamlegt þá er einboðið að gera það. En er hægt að banna veirur?
Það heldur ríkisstjórn Íslands og Alþingi. Þegar ákveðið var að leggja árar í bát og gefast upp gagnvart regluverki EES samningsins og heimila innflutning á hráu kjöti var því lýst yfir að þetta væri í góðu lagi því Íslendingar hefðu ákveðið að taka forystu á heimsvísu - eins og stundum áður - að þessu sinni í baráttunni gegn sýklalyfjaónæmi.

“Fyrsta þjóðin í heiminum”

Eftir að ákveðið var að opna fyrir innflutning á hráu kjöti “tók ríkisstjórnin þá ákvörðun að Íslendingar yrðu fyrsta þjóðin í heiminum til að banna dreifingu og sölu á matvælum sem innihalda ákveðnar tegundir af sýklalyfjaónæmum bakteríum.” Þetta skrifar stjórnarþingmaður í dagblað fyrir fáeinum vikum en áður hafði ríkisstjórnin kynnt þjóðinni í hlaðvarpanum á Tilraunastöð Háskólans á Keldum “aðgerðaáætlun í 17 liðum” til að efla matvælaöryggi. Þótti sumum ósmekklegt að tilkynna undanhaldið á Keldum þaðan sem kraftmestu varnaðarorðin hafa komið í áratugi gegn hvers kyns tilslökunum hvað varðar matvælaöryggi.

Heilsufar ofar viðskiptahagsmunum

Varnaðarorð okkar bestu sérfræðinga í gegnum tíðina eru ófá.
Í því sambandi má til dæmis minna á fyrirlestra og greinaskrif manna á borð við Vilhjálm Svansson, dýralækni á Keldum og Karl G. Kristinsson, prófessor við Háskóla Íslands og yfirlækni sýklafræðideildar Landspítalans. Málflutningur þeirra og margra annarra sem tekið hafa í svipaðan streng varð til þess að margir vildu nú endurmat á EES samningnum í ljósi þeirrar vaxandi vár sem sýklalyfjaónæmi væri að verða í heiminum. Í þeim samningi er einmitt ákvæði sem segir að heilsufarsástæður eigi að vega þyngra en viðskiptaleg sjónarmið – nokkuð sem ætti að skiljast betur nú en fyrir kóróna innrásina.
Þá minnist ég fundar á vegum Framsóknarflokksins á Hótel Sögu á síðasta ári þar sem einum fremsta vísindamanni Bandaríkjanna á þessu sviði, Lance Price, prófessor við George Washington háskóla, hafði verið boðið að halda fyrirlestur. Hann var spurður hvort hann ætti eitthvert eitt ráð handa íslenskum stjórnvöldum. Slíkt ráð átti hann: Ekki gefa eftir þá öfundsverðu stöðu sem þið hafið með ströngum innflutningstakmörkunum. Þannig getið þið best spornað við því að þið fáið sýklalyfjaónæmi inn á ykkar matborð.

Getum heft sýklaberann en síður sýkilinn

Þarna birtist kjarni málsins. Allir vilja sporna gegn óæskilegum veirum og bakteríum. Spurningin er hvernig það verði best gert. Og svar sérfræðinganna var að það yrði best gert með fyrirbyggjandi aðgerðum. Halda eigi á okkar matborði, eftir því sem nokkur kostur er, einvörðungu vörum sem bera ekki smit og allra síst bakteríur sem eru orðnar ónæmar fyrir sýklalyfjum eins og er að finna í vaxandi magni í kjötvöru sem í framtíðinni verður á matseðli Íslendinga í boði ríkisstjórnar og Alþingis.
Með ströngum innflutningstakmörkunum má hins vegar draga úr líkum á smiti. Allt snýst um líkur. Þeim þankagangi kynnumst við vel þessa dagana í stríðinu við veiruna ágengu. Hún er ósýnileg mannlegu auga, smýgur hvarvetna sem smogið verður. Spurningin snýst þá um að takmarka ferðamöguleika hennar.

Hægt að skipta um skoðun

Lærdómurinn, fyrr og rækilega staðfestur nú síðar, er að við getum sett skorður við ferðum fólks og flutningi á matvöru sem kann að bera smit. En eftir stendur að hvorki bakteríur né veirur getum við bannað með lögum. Jafnvel fremsta þjóð í heiminum er þess ekki umkomin.
Hún getur hins vegar endurskoðað fyrri afstöðu reynist hún hafa verið röng. Til dæmis gæti ríkisstjón og Alþingi endurskoðað áður veittar heimildir til innflutnings á hráu kjöti.

https://www.bbl.is/frettir/skodun/lesendabasinn/hvort-er-audveldara-ad-banna-veirur-eda-skipta-um-skodun/22520/