R-LISTINN ER ANNAÐ OG MEIRA EN MERKIMIÐI

R-listinn hefur verið við lýði frá því 1994 og byggði hann upphaflega á samstarfi Alþýðubandalags, Alþýðuflokks, Kvennalista og utanflokksmanna. Um það var nokkuð deilt í upphafi hvort stefna bæri að því að þessir flokkar rynnu í eitt og mynduðu nýjan stjórnmálaflokk undir merki R-listans. Á þeirri hugmynd má segja að Samfylkingin hafi síðan verið stofnuð. Þessu vorum við á vinstrivæng stjórnmálanna andvíg. Töldum við að með því móti yrði stefnt að tveggja flokka valdakerfi í landinu en dæmi um slíkt fyrirkomulag þekktum við frá Bandaríkjunum, Bretlandi og víðar þar sem illgreinanlegur munur er orðinn á pólitískum fylkingum; forsvarsmenn þeirra geta gengið að gagnrýnendum innan sinna raða sem vísum (einfaldlega vegna þess að þeir eiga ekki annarra kosta völ). Þessu fólki er því hægt að bjóða og misbjóða á allan hátt á meðan stjórnendur flokkanna berjast um fylgið "á miðjunni". Þessi hugsun byggir fyrst og fremst á valdapólitík og er pólitískt stefnumótunarstarf fyrst og fremst sniðið að því að finna út hvað borgi sig að gera til að ná völdum og viðhalda þeim.

Við sem mynduðum Vinstrihreyfinguna grænt framboð á sínum tíma töldum mikilvægt að finna skipulagsform sem stuðlaði að kraftmikilli pólitískri umræðu og hreyfanleika og breytanleika. Það sem á útlensku er kallað dínamík. Valdablokkahugsunin múrar hins vegar inn kyrrstöðu. Vissulega geta menn við slíkt fyrirkomulag verið opnir fyrir breytingum en hreyfiafl þeirra eru ekki hugsjónir heldur notagildi á taflborði valdastjórnmála.

R-listinn hefur gert margt gott í tímans rás, í sumu hefur honum mistekist. Eitt eru menn þó orðnir mjög meðvitaðir um í þeim röðum þar sem ég þekki til og það er mikilvægi þess að skilgreina lýðræði á víðari hátt en gert hefur verið. Í stað þess að leggja allt upp úr kosningu fulltrúa í borgarstjórn – að hún sé sem opnust og að menn séu lausir allra mála að þeim loknum – þá beri að líta á lýðræði sem stöðugt verkefni. Reyndar hef ég grun um að þeir sem leggi mest upp úr prófkjaralýðræði, að ekki sé minnst á leiðtogalýðræðið, séu einmitt þeir sem minnst gefi fyrir þessa breiðu lýðræðislegu aðkomu. Þeir vilja láta kjósa leiðtoga og fulltrúa sem síðan hafi umboð til að stjórna. Mitt er valdið og engar refjar. Kjóstu mig og síðan hlýðir þú!

Er þá komið að tilefni þessara skrifa. Í Fréttablaðinu í dag er viðtal við Össur Skarphéðinsson alþingismann Samfylkingarinnar sem nú fer mikinn í fjölmiðlum. Hann vill að Samfylkingin bjóði fram undir heiti R-listans hvort sem aðrir flokkar verði með eður ei! Óháðir mega vera með segir Össur. Vissulega er það sjónarmið að Samfylkingin bjóði fram ein og sér, en þá á hún að gera það undir réttum formerkjum. Annað eru falsaðar vörumerkingar og viðfangsefni fyrir "Jóhannes neytanda" að skoða. Það sem verra er að Samfylkingarmenn sem tala á þennan veg sýna samstarfsmönnum sínum, hvort sem er í borgarstjórn eða annars staðar ekki mikla virðingu með svona tali. Hitt er svo líka til umhugsunar fyrir kjósendur hvort þeir vildu Samfylkinguna eina í borgarstjórn eða þess vegna landsstjórnina. Telja þeir sem annt er um samfélagsþjónustuna til dæmis vera fýsilegt að fá til valda, og vel að merkja einráðan, flokk sem daðrar við að einkavæða grunnþjónustuna, og hleypa markaðslögmálunum jafnvel inn eftir grunnskólaganginum og inn í heilbrigðisþjónustuna (sbr. vangaveltur svokallaðs framtíðarhóps flokksins) ? Telja umhverfissinnar æskilegt að fá til valda, og vel að merkja einráðan, flokk sem á Alþingi studdi Kárahnjúkavirkjun að meirihluta til i borgarstjórn Reykjavíkur? Að sjálfsögðu geri ég mér fyllilega grein fyrir því að ýmislegt í stefnu Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs hugnast ekki mörgum þeim sem styðja Samfylkinguna eða Framsóknarflokkinn í Reykjavík og á landsvísu. En samstarfið í Reykjavík snýst um það að mynda bandalag mismunandi sjónarmiða. Formúla Össurar Skarphéðinssonar eins og hún birtist í fjölmiðlum þessa dagana gengur út á að halda merkimiðunum óbreyttum, jafnvel þótt innihaldið verði allt annað en það er nú. Væri þetta réttlátt gagnvart kjósendum? Í Vinstrihreyfingunni grænu framboöi höfum við farið mjúkum höndum um Samfylkinguna um nokkurt skeið. En svo má brýna deigt járn að bíti.

 Hér á lesendasíðunni hefur nokkuð verið fjallað um þessi mál að undanförnu og er ljóst að menn eru mjög hugsi yfir hugmyndum Samfylkingarinnar um "leiðtogakjör". Það er ég svo sannarlega líka, eins og ég geri grein fyrir HÉR.