SÝRLAND
Birtist í helgarblaði Morgunblaðsins 09.02.14.
Sýrland er næstum helmingi stærra en Ísland og auk þess frjósamara þótt þar sé einnig að finna eyðimerkur og mikil fjöll. Enda búa í Sýrlandi 22 milljónir manna en ekki 320 þúsund eins og hér á landi.
Þessar íbúatölur Sýrlands eru þó að verða úreltar, slíkur er fólksstraumurinn frá landinu. Um síðustu áramót var tala flóttamanna komin í 3 milljónir og hafði þá tífaldast á rúmu ári, eða frá því í október 2012, en þá voru flóttamenn frá Sýrlandi enn undir 300 þúsundum.
Flóttamannastraumurinn yfir landamærin er þó aðeins brot af þeim fólksflutningum sem eiga sér stað vegna stríðsátakanna í landinu, en talið er að 4.25 milljónir, sem hrakist hafi frá heimilum sínum séu enn innan landamæra Sýrlands, hreinlega á vergangi eða búi við illar bráðabirgðaaðstæður.
Fregnir berast af mikilli grimmd stríðandi fylkinga og verður, alla vega ekki úr fjarlægð, greint hvor eða hverjar fylkingar (þær eru fleiri en tvær) hafi á að skipa verstu böðlunum. Stríðaglæpadómstólar framtíðarinnar munu skera úr um það.
Ástæður ófriðararins eru margþættar og hefur landið um langt skeið verið póltísk púðurtunna og veldur margt, harðstjórn, illvígar pólitískar deilur þar sem trúarbrögð og ættflokkar koma við sögu og síðan liggja kveikiþræðirnir inn í átök í grannríkjunum. Um þetta fjölyrði ég ekki í þessum fáu línum, vil aðeins láta í ljósi þá von að vopnahlésviðræðurnar sem hófust í Sviss í lok síðasta mánaðar beri árangur.
Stríðið í Sýrlandi hefur nú staðið sleitulaust undanfarin rúm tvö ár og farið stigvaxandi. Hér þurfa margir að horfa í eigin barm, líka þau ríki sem séð hafa stríðandi fylkingum fyrir vopnum, að ekki sé minnst á eiturefnin sem Sýrlandsstjórn er talin hafa notað í framleiðslu efnavopna. Þau eru sögð hafa komið frá Bretlandi og Þýskalandi.
Óljósar fréttir hafa borist af hlutskipti fólks á flótta innanlands í Sýrlandi. Fréttir af hinum, sem eru utan landamæranna, eru skýrari. Öllum ber saman um að álagið á grannríkin sé gríðarlegt. Tyrkir hljóta almennt lof þeirra sem fylgjast með gangi mála, fyrir hve þeir leggi sig fram um að búa vel að fólkinu þótt fjöldi þess sé orðinn slíkur - hálf milljón manna - að ástandið sé að verða þeim óviðráðanlegt. Í Írak eru um 200 þúsund sýrlenskir flóttamenn, margir þeirra Kúrdar og er þetta sem olía á ófriðareld sem logar á þessum slóðum langt inn í Írak. Í Líbanon er ástandið hrikalegt. Þangað streyma nú að jafnaði á degi hverjum á milli 2 og 3 þúsund manns og er heildarfjöldi flóttamanna í landinu nú orðinn ein milljón. Það er mikið álag fyrir þjóð sem telur tæpar 5 milljónir og á sjálf við miklar erjur og efnahagsþrengingar að stríða. Í Líbanon skortir alla innviði til að takast á við vandann og er ástandið eftir því. Sama gildir um Jórdaníu, þar er fjöldi sýrlenskra flóttamanna nú yfir hálf milljón.
Tilefni þessara skrifa eru umræður um Sýrland á nýafstöðnu þingi Evrópuráðsins sem ég sat. Þar kom hið sama fram og ég áður hef orðið vitni að: Augljóst er að þau sem farið hafa á vettvang og kynnt sér aðstæður í flóttamannabúðunum, hafa orðið fyrir taugalosti, svo slæmt er ástandið.
Meirihluti fólksins sem hrekst undan stríðinu í Sýrlandi eru börn, og af fullorðnum eru konur í meirihluta. Ofbeldi í þeirra garð mun vera yfirgengilegt, mansal og nauðganir hið daglega brauð.
Í umræðunni í Evrópuráðinu var kallað eftir hjálp. Við Íslendingar þurfum að heyra það ákall og ræða hvernig við getum best orðið að liði. Nokkrar Evrópuþjóðir hafa rétt fram hjálparhönd. Svíar skáru sig snemma úr með lofsverðu frumkvæði. En miklu meira þarf til.