ÞÖRF Á YFIRVEGUN Í STAÐ STRÍÐSÆSINGA

Birtist í helgarblaði Morgunblaðsins 23/24.04.22.
Fyrir réttum fjórum árum, í apríl 2018, fór fram atkvæðagreiðsla í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna um hvað gera skyldi vegna ásakana um að stjórnvöld í Sýrlandi hefðu beitt efnavopnum. Í öllum höfuðfréttaveitum hins vestræna heims var talað um eina tillögu sem atkvæði hefðu verið greidd um, nefnilega tillögu Bandaríkjastjórnar og að Rússar hefðu beitt neitunarvaldi gegn henni. Þetta var á forsíðum blaða og fyrsta frétt í útvarpi og sjónvarpi. Þess var sjaldnast getið að tillögurnar fyrir Öryggisráðinu hafi verið þrjár. Auk tillögu Bamdaríkjastjórnar voru tvær tillögur frá Rússum. Fulltrúi Bandaríkjastjórnar beitti neitunarvaldi gegn annarri en hin var felld í atkvæðagreiðslu.

Hver skyldi hafa verið munurinn á þessum tillögum? Um þetta fjallaði ég í pistli hér í helgarblaði Morgunblaðsins á sínum tíma þar sem ég benti á að ágreiningurinn hefði snúist um hverjir skyldu sæta rannsókn, stjórnarherinn einn eins og Bandaríkjamenn vildu eða allir aðilar að stríðsátökunum eins og Rússar vildu. Tillagan sem ein þótti fréttnæm var tillaga Bandaríkjamanna og að hún skyldi hafa verið felld.

Þótt Öryggisráðið kæmist ekki að niðurstöðu, ákvað Efnavopnastofnunin í Haag, OPCW, engu að síður að ráðast í könnun á forsendum Bandaríkjamanna. En degi áður en rannsóknarnefndin kom á vettvang gerðu NATÓ ríkin árás á Sýrland frá herskipum úti fyrir ströndum landsins til að refsa stjórnvöldum þar fyrir að hafa beitt efnavopnum. Almenningur hafði verið undirbúinn með áhrifaríkum myndskeiðum í sjónvarpi og átakanlegum myndum á forsíðum heimspressunnar af litlum grátandi dreng. Íslendingar studdu árás NATÓ að sögn hins herskáa framkvæmdastjóra bandalagsins, Jens Stoltenberg, sem sá sérstaka ástæðu til að taka það fram að öll NATÓ ríkin væru einhuga og sameinuð í þessum aðgerðum.

Næst gerist það að rúmum hálfum mánuði eftir meinta efnavopnaárás mætir til Haag hópur  fólks sem var á myndböndunum sem notuð voru til að færa sönnur á að efnavopnum hefði verið beitt, þar á meðal drengurinn sem grátið hafði framan í heiminn, foreldrar hans, læknar og starfssfólk sjúkrahússins þar sem myndskeiðin voru tekin. Nú var þetta fólk komið til Haag að skýra frá því hvað raunverulega hafði gerst; hvernig ókunnir menn hefðu skyndilega ráðist inn á spítalann, skapað mikinn glundroða, sprautað vatni í andlit fólks og kallað eftir hjálp því þetta væru fórnarlömb efnavopna. Á meðan suðuðu myndavélarnar.

Ekki sáu fulltrúar NATÓ ríkja í Haag ástæðu til að hlýða á þennan vitnisburð nema hvað nú var keppst við að sannfæra heiminn um að fólkið hlyti að hafa verið þvingað af sýrlenskum yfirvöldum og þá með atbeina Rússa að bera ljúgvitni um hvað gerst hefði. Fólkið sjálft var algerlega hundsað, enginn áhugi á að hlusta á hvað það hefði að segja.

Síðan birtist skýrsla frá Efnavopnastofnuninni þar sem sagt var að ekki væri hægt að útiloka að efnavopnum hefði verið beitt í umræðuddu tilviki, meiri líkur en minni á að svo hefði verið. 

Líður nú og bíður. Í nóvember og desember 2019 birti Wikileaks í nokkrum áföngum skjöl sem sýndu fram á að innan sérfræðingahóps OPCW hefði verið staðhæft að þrýstingi hefði verið beitt til að fá falsaðar niðurstöður, engar sannanir væru um beitingu efnavopna.

Allt þetta liggur skjalfest fyrir og minnir á Írak og rangar staðhæfingar um gereyðingarvopn sem notaðar voru til að réttlæta innrás í það land árið 2003. Nokkrir sérfræðingar Sameinuðu þjóðanna höfðu þá dug og kjark til að segja frá þeim þrýstingi sem þeir hefðu verið beittir til að leggja blessun yfir ósannindi um stöðu mála í Írak.

Telji einhverjir það sem hér er sagt vera ósatt þá veri þeir svo góðir að taka þá umræðu lið fyrir lið og af nákvæmni. Lygar til að réttlæta hernaðarofbeldi eru alvörumál.

Nú er staðan sú að Bandaríkjaforseti segir að öllu máli skipti að Úkraínumenn geti haldið stríðinu við Rússa áfram, við stríðsglæpamann sé að eiga sem hugsanlega komi til með að beita  efnavopnum. Þess vegna þurfi að senda öflugri vopn til Úkraínu og til landanna allt í kringum Rússland; hrósað er sigri yfir sokknum herskipum, eyðilögðum skriðdrekum og niðurlægingu Pútins. Ekki orð um að ljúka þessum harmleik vegna fórnarlamba áframhaldandi stríðs. Bara berjast og gefa ekkert eftir.

Og hinn vestræni heimur klappar. Við munum hafa betur, við skulum hafa betur. Við getum sprengt Pútín í tætlur sagði forveri Stoltenebergs, Daninn Anders Fogh Rasmussen í sjónvarpsviðtali nýlega. Og NATÓ dregur hvergi af sér í hernaðarstuðningi sínum.

En hvað með okkur sem langar til að heimurinn lifi af? Eru menn í alvöru hættir að vera hræddir við kjarnorkuvopnin? Þau eru þarna og þeim hefur verið beitt. Bandaríkjamenn segja enn þann dag í dag að réttlætanlegt hafi verið að varpa sprengjunum á Nagasaki og Hiroshima. Aðstæður hafi krafist þess. Gæti verið að í Moskvu sé nú hugsað eins?
Það er full ástæða til að óttast það og í því samhengi einnig dómgreindarleysi NATÓ.