YFIRBORÐSKENND SAGNFRÆÐI UM SKULDAMÁL
Leiðarahöfundur Fréttablaðsins svo og sumir þingmenn dásama mjög nefndarálit Péturs H. Blöndals, þingmanns Sjálfstæðisflokksins, þar sem hann gagnrýnir áform um skuldaniðurfærslu.
Pétur H. Blöndal segir að enginn forsendubrestur hafi orðið í kjölfar hrunsins og því þurfi ekkert að leiðrétta: „Í janúar 2009 nam 12 mánaða verðbólga 18,6% en þá var toppi náð. Verðtryggð lán hækkuðu á þessum tíma um sama hlutfall. Í kjölfarið fóru margir að tala um forsendubrest þar sem skuldarar hefðu ekki mátt búast við svo mikilli verðbólgu. Á þessum tíma voru samt aðeins sex ár frá því að 12 mánaða verðbólga náði 9,4% (1. janúar 2002). Í heilan áratug, 1975-1984, fór 12 mánaða verðbólga ekki undir 30%. Í ljósi sögunnar er því undarlegt að tala um forsendubrest."
Hinn hægri sinnaði vefmiðill Andríki tekur undir hvað forsendubrestinn áhrærir: „Það er mjög hæpið hjá stuðningsmönnum tillagnanna að orðið hafi almennur forsendubrestur lántaka." (sjá nánar: http://andriki.is/post/85734580814 )
Ólafur Þ. Stephensen, ritstjóri Fréttablaðsins segir eftirfarandi í leiðara sem heitir Þingmaður afhjúpar bullið: „Pétur bendir í fyrsta lagi á að það þurfi ekki að leiðrétta neitt; hvergi hafi verið skakkt reiknað. Það eigi einfaldlega að „lækka höfuðstól tiltekinna verðtryggðra fasteignalána einstaklinga án þess að í því felist einhver leiðrétting".
Í öðru lagi hrekur þingmaðurinn þá fullyrðingu að orðið hafi einhver sérstakur forsendubrestur sem þurfi að bæta upp með peningum úr ríkissjóði. Í janúar 2009 hafi ársverðbólgan verið 18,6 prósent og verðtryggð lán hafi hækkað um sama hlutfall. Þá hafi hins vegar aðeins verið sjö ár frá því að verðbólgan var 9,4 prósent. Enginn talaði þá í alvöru um skuldaleiðréttingu."
Allt þykja mér þetta undarlegar söguskýringar því inn í þær skortir mikilvægustu þættina, það er þróun launa og lífskjara almennt. Það er vissulega hárrétt að áttundi áratugurinn var mikill verðbólguáratugur og sömuleiðis sá níundi. Verðbólgan frá 1974 til ´79 var að jafnaði yfir 40% og á fyrstu árum áttunda áratugarins var hún vel rúm 60%. Mest varð hún 1983 þegar hún fór yfir 100% um skeið.
En þarna skipti sköpum fyrir lántakendur að á áttunda áratugnum (og reyndar frá því um miðjan sjöunda áratuginn) voru launin verðtryggð! Þess vegna er þessi samanburður algerlega út í hött! Í júní mánuði 1983 þegar Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur mynduðu ríkisstjórn var það fyrsta verk þeirrar stjórnar,illu heilli, að taka launavísitöluna úr sambandi en láta lánskjarvísitöluna óhreyfða (en henni hafði verið komið á með svokölluðum Ólafslögum árið 1979.) Þar með skapaðist gríðarlegt misgengi launa og lána sem er svo aftur sambærilegt við það sem gerðist í kjölfar hrunsins þótt fyrra misgengið hafi verið sýnu verra en hið síðara. Í hrun-misgenginu gekk hins vegar svo margt annað úr skorðum að vandi fólks var um margt sambærilegur. Þannig misstu margir vinnu sína aðrir urðu fyrir kjaraskerðingum. Þá er að sjálfsögðu ein breytan enn þróun fasteignaverðs þótt hún taki ekki til þess fólks sem komið er í það húsnæði sem það ætlar dvelja í til frambúðar.
Þeir sem urðu fyrir búsifjum á áttunda áratugnum og fram að Ólafslögum voru náttúrlega sparifjáreigendur en fé þeirra brann upp með ógnarhraða á þessum árum. Þess vegna voru Ólafslögin sett en allar götur síðan hafa menn rætt hvernig hægt sé að stuðla að jafnvægi á milli allra fyrrnefndra þátta.
Ólafur Fréttablaðsritstjóri gerist skáldlegur í skrifum sínum í dag um hinn ímyndaða forsendubrest og segir m.a.: „Rétt þegar skrúðganga skuldaleiðréttingarinnar svokölluðu ætlar að fara að leggja af stað úr þinghúsinu stillir Pétur H. Blöndal, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, sér upp í hlutverki barnsins sem lýsir því yfir að keisarinn sé ekki í neinum fötum."
Sjálfur virðist mér Ólafur ekki ýkja klæðamikill.